«Εμένα μου μπήκε η ιδέα σε αυτό εδώ το τοπίο απέναντι από την Ακρόπολη να γίνει ένα θέατρο, να βάλω τους ελληνικούς χορούς που έχουν άμεση σχέση με το παρελθόν μας, με την ιστορία μας»
Σε πείσμα εκείνων των παλιότερων καιρών, δύο γυναικείες μορφές δυναμικές και αγωνιστικές άνοιξαν δρόμους και «μυαλά». Τα ονόματά τους ίσως άγνωστα σε πολλούς, τα έργα τους όμως πασίγνωστα. Η διάσωση και η διάδοση της παραδοσιακής μας κληρονομιάς οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην Καλλιρόη Σιγανού Παρρέν και στην Δόρα (Δωροθέα) Στράτου, ιδρύτριες του Λυκείου των Ελληνίδων και του ομώνυμου Θεάτρου Ελληνικών Χορών αντίστοιχα. Ας γνωρίσουμε την ιστορία τους και τους αγώνες τους ως φόρο τιμής …
«… είμαι ευτυχής και ήσυχη πλέον μπορώ να αναπαυθώ, εφ’ όσον αισθάνομαι ότι αφήνω μίαν ανθηράν βλάστησιν της σποράς, την οποίαν εμείς, αι ολίγαι πρωτοπόροι, εσπείραμεν εις την τότε άγονον και πετρώδη γην και είμαι βεβαία ότι από σας, καλαί μου συνεργάτιδες,
θα δημιουργηθή η τελεία γυναίκα της αύριον…»
Η Καλλιρρόη Σιγανού Παρρέν συγκαταλέγεται στις εμπνευσμένες Ελληνίδες που αγωνίστηκαν για τη διατήρηση της ελληνικής λαϊκής πολιτιστικής κληρονομιάς αλλά και για τη σύνδεση της αρχαίας Ελλάδας με τη νεότερη.
Παρά το ξενικό της επώνυμο, ήταν ακραιφνής Ελληνίδα, γεννήθηκε στο Ρέθυμνο το 1861 και πέθανε στην Αθήνα στις 15 Ιανουαρίου 1940. Δημοσιογράφος με έντονη δράση στο γραπτό λόγο και μια από τις πρώτες Ελληνίδες φεμινίστριες.
Φοίτησε στο σχολείο Σουρμελή και στην Γαλλική σχολή Καλογραιών στον Πειραιά. Από το Αρσάκειο παίρνει πτυχίο δασκάλας. Διετέλεσε διευθύντρια του Ελληνικού Παρθεναγωγείου στην Οδησσό. Με την επιστροφή της στην Αθήνα παντρεύτηκε τον Ιωάννη Παρρέν, ιδρυτή του Αθηναϊκού Πρακτορείου Ειδήσεων, με την στήριξη του οποίου αποφάσισε να γίνει η Πρώτη Ελληνίδα Δημοσιογράφος , Εκδότρια της «Εφημερίς των Κυριών» το 1887 με κείμενα αποκλειστικά από γυναίκες. Στόχος της εφημερίδας ήταν να εισάγει και στην Ελλάδα τους φεμινιστικούς προβληματισμούς που ήδη απασχολούσαν τις γυναίκες των δυτικοευρωπαϊκών κρατών και να αφυπνίσει τις συνειδήσεις των γυναικών της τότε εποχής. Εξορίστηκε στην Ύδρα για τα πολιτικά της φρονήματα το 1918. Ίδρυσε την «Ένωση υπέρ της Χειραφετήσεως των Γυναικών» προς βοήθεια περισσότερο της επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης των απόρων γυναικών. Ίδρυσε επίσης πολλά κοινωφελή ιδρύματα και οργανώσεις όπως τη «Σχολή της Κυριακής, απόρων γυναικών και κορασίδων» (1890), την οποία και έθεσε υπό την προστασία και προεδρεία της Βασίλισσας Όλγας, το «Άσυλο Ανιάτων Γυναικών» μαζί με την Ναταλία Σούτσου το (1896), το «Άσυλο της Αγίας Αικατερίνης» και την «Ένωση των Ελληνίδων» υπό την διεύθυνση της Αικατερίνης Λασκαρίδου, και δύο χρόνια μετά τον «Πατριωτικό Σύνδεσμο» (1898) μετέπειτα Π.Ι.Κ.Π.Α.
Το πάθος της για την αναγέννηση και διατήρηση των ελληνικών εθίμων και παραδόσεων, την οδήγησε στις 19 Φεβρουαρίου 1911 (με βασιλικό διάταγμα της εποχής) να δημιουργήσει το «Λύκειον των Ελληνίδων», το οποίο ξεκίνησε κατά την περίοδο των Βαλκανικών Πολέμων, την καταγραφή, διδασκαλία και παρουσίαση παραδοσιακών χορών. Για το Λύκειο έθεσε διττό στόχο, την «εξυπηρέτησιν της προόδου του φύλου των [γυναικών]» και την «αναγέννησιν και διατήρησιν των ελληνικών εθίμων και παραδόσεων». Από τότε, και χωρίς σχεδόν διακοπή οι δραστηριότητες του ΛτΕ βρίσκονται πάντοτε στην πρωτοπορία σε ότι αφορά στη διάσωση και ανάδειξη της ελληνικής παράδοσης.
Μετά από δικά της διαβήματα, η κυβέρνηση Θ. Δηλιγιάννη επέτρεψε τη φοίτηση των γυναικών στο Πανεπιστήμιο και το Πολυτεχνείο, όταν πλέον αυτό είχε γενικευθεί στην Ευρώπη. Επίσης, η Παρρέν ήταν η πρώτη που κίνησε το θέμα της παραχώρησης δικαιώματος ψήφου στις γυναίκες, ήδη από τη δεκαετία του 1890, που όμως καμία κυβέρνηση δεν αποδέχτηκε, ούτε του Βενιζέλου, ούτε του Παπαναστασίου, μέχρι που κατέληξε να γίνει πραγματικότητα μετά από 70 χρόνια.
Η Καλλιρρόη Παρρέν έγραψε πολλά άρθρα, δοκίμια, μυθιστορήματα και θεατρικά έργα με βασικό θέμα πάντα τη θέση της γυναίκας στα τότε κοινωνικά προβλήματα, όπως: «Ιστορία της γυναικός» (1889), «Η μάγισσα» (1901), «Το νέον συμβόλαιον» (1901), «Η νέα γυναίκα«, «Η Χειραφετημένη» (1915) και «Επιστολές Αθηναίας προς Παρισινή«
«Εμένα μου μπήκε η ιδέα σε αυτό εδώ το τοπίο», έλεγε η Στράτου, «απέναντι από την Ακρόπολη να γίνει ένα θέατρο, να βάλω τους ελληνικούς χορούς που έχουν άμεση σχέση με το παρελθόν μας, με την ιστορία μας. Όταν μπόρεσα να χτίσω αυτό το θέατρο, άρχισαν οι παραστάσεις εδώ, αφού έχουμε κάνει και μεγάλη έρευνα σε όλη την Ελλάδα με την σύμπραξη των χορευτών που διαλέξαμε».
Η Δόρα (Δωροθέα) Στράτου γεννήθηκε στην Αθήνα το 1903 και πέθανε στις 19 Ιανουαρίου το 1988, ηθοποιός, χορογράφος και θιασάρχης. Ιδρύτρια του ομωνύμου συγκροτήματος και Θεάτρου Ελληνικών Χορών.
Κόρη του δικηγόρου, πολιτικού και πρωθυπουργού Νικόλαου Στράτου και της Μαρίας Κορομηλά (κόρης του θεατρικού συγγραφέα Δημήτρη Κορομηλά). Σπούδασε πιάνο, τραγούδι, χορό και θέατρο. Μεγάλωσε σε μεγαλοαστικό περιβάλλον με πολλές επιρροές από κλασσικά θεατρικά έργα αλλά και από τους μεγάλους χορούς των Ανακτόρων.
Ο Νικόλαος Στράτος διετέλεσε υπουργός Εσωτερικών στην κυβέρνηση του Δημητρίου Ράλλη, ενώ κατόπιν προσχώρησε στο κόμμα των Φιλελευθέρων του Ελευθέριου Βενιζέλου και έγινε Υπουργός Ναυτικών. Το 1913 πέρασε στους αντιβενιζελικούς, και διετέλεσε πρωθυπουργός για λίγες ημέρες μετά την Μικρασιατική Καταστροφή του 1922. Τότε καταδικάστηκε για εσχάτη προδοσία και τουφεκίστηκε. Η θανατική ποινή και εκτέλεση του πατέρα της, δημιούργησε τη μεγαλύτερη τραυματική εμπειρία στη ζωή της. Μετά τη δήμευση της περιουσίας των γονιών της και τον κοινωνικό υποβιβασμό, με τη μητέρα της και τον αδελφό της Ανδρέα έφυγε στο εξωτερικό (Βερολίνο, Παρίσι και Νέα Υόρκη) για 10 χρόνια που όμως συνέχισε σπουδές.
Το 1932 επέστρεψε στην Ελλάδα και βοήθησε τον Κάρολο Κουν στη δημιουργία του θεάτρου του. Στη διάρκεια της κατοχής συνεργάσθηκε δραστήρια στο φιλανθρωπικό έργο της Αρχιεπισκοπής Αθηνών και συμμετείχε στον Εθνικό Οργανισμό Χριστιανικής Αλληλεγγύης.
Το 1952 έτυχε να δει το 100μελές κρατικό φολκλορικό συγκρότημα της Γιουγκοσλαβίας που περιόδευε τις διάφορες χώρες προβάλλοντας τους δημοτικούς χορούς, τις μουσικές και τις φορεσιές της χώρας του. Ήταν κάτι το πρωτοφανές για την Ελλάδα. Τα συγκροτήματα που υπήρχαν τότε εδώ ήταν ελάχιστα, με πρωτοπόρο το Λύκειο των Ελληνίδων, και έδιναν 2-3 παραστάσεις το χρόνο περιστασιακά με φορεσιές Αμαλίας. Ο τότε καθηγητής της Λαογραφίας του Πανεπιστημίου Γ. Μέγας έριξε την ιδέα μιας ίδιας δημιουργίας συγκροτήματος για την διάσωση και διάδοση των ελληνικών χορών. Η Δόρα Στράτου ανέλαβε την επιμέλεια και ο Σοφοκλής Βενιζέλος (αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης Πλαστήρα) ανέλαβε να βοηθήσει.
Το 1952 δημιουργήθηκε το συγκρότημα Ελληνικών Λαϊκών Χορών και το 1953 άρχισαν για πρώτη φορά στην Ελλάδα οι πρώτες τακτικές θεατρικές παραστάσεις ελληνικών λαϊκών χορών και τραγουδιών σε επίπεδο επαγγελματικών αξιώσεων. Τον ίδιο χρόνο η Δόρα Στράτου δημιούργησε κοινωφελές σωματείο με την επωνυμία «Εταιρία Ελληνικών Λαϊκών Χορών και Τραγουδιού» με περιοδείες του συγκροτήματος πλέον και στο εξωτερικό δίνοντας παραστάσεις σχεδόν σε όλες τις Ηπείρους.
Το 1954 δημιουργήθηκε το υπαίθριο θέατρο Δόρας Στράτου στο αρχαίο θέατρο του Πειραιά, με καθημερινές παραστάσεις σε όλη τη θερινή περίοδο που κράτησε μέχρι το 1964, οπότε και δημιουργήθηκε το Θέατρο Κήπου του Θησείου για ένα όμως χρόνο. Τέλος το 1965 με τη βοήθεια και συνεργασία του σκηνογράφου Σπύρου Βασιλείου δημιουργείται το Θέατρο Δόρας Στράτου στο χώρο του Φιλοπάππου.
Όλα αυτά τα χρόνια είχε συνδεθεί φιλικά και είχε βοηθήσει αμέτρητους ανερχόμενους καλλιτέχνες και διανοούμενους – τώρα μπορούσε να τους χρησιμοποιήσει σαν επιτελείο της. Μερικά μόνο από τα ονόματα: Σπύρος Βασιλείου, Μάνος Χατζιδάκις, Γιάννης Τσαρούχης, Φοίβος Ανωγειανάκης, Σίμων Καράς, Γιάννης Μόραλης, Οδυσσέας Ελύτης, Νέστορας Μάτσας, Αλέκος Λιδωρίκης, Δημήτρης Χορν, Δημήτρης Λουκάτος, Αγγελική Χατζημιχάλη, Τζίνα Μπαχάουερ.
Σε ηλικία 50 ετών αρχίζει με ορμή μια νέα ζωή δουλεύοντας εξαντλητικά. Ο Τσαρούχης φτιάχνει φορεσιές με ζωγραφιστά κεντήματα για το ξεκίνημα. Εκείνη γυρίζει στα χωριά μαζεύοντας χορούς, τραγούδια, φορεσιές και κοσμήματα, συγκεντρώνοντας έτσι τη μεγαλύτερη συλλογή στην Ελλάδα. Επιλέγει τους καλύτερους χορευτές και οργανοπαίχτες για να πλαισιώσουν το συγκρότημα. Δίνει παραστάσεις στην Ελλάδα και περιοδεύει θριαμβευτικά σε 21 χώρες.
Το 1963 ο Κωνσταντίνος Καραμανλής δίνει εντολή να κατασκευαστεί ειδικά για το συγκρότημα ένα θέατρο στο Λόφο Φιλοπάππου.
Η Στράτου κατάφερε να κινητοποιήσει το ενδιαφέρον της Πολιτείας και ιδιωτών, και με την οικονομική τους υποστήριξη πραγματοποίησε το όραμά της να σώσει από την λήθη τον γνήσιο ελληνικό χορό δημιουργώντας γι αυτόν ένα «ζωντανό μουσείο», το οποίο αργότερα επεκτάθηκε σε άλλες δραστηριότητες. Πίστευε στη διατήρηση των χορών σαν απόδειξη της συνέχειας της ελληνικής φυλής.
Επίσης η Δόρα Στράτου ήταν ιδρύτρια του κοινωφελούς σωματείου «Ελληνικοί Χοροί – Δόρα Στράτου», του σωματείου «Ζωντανό Μουσείο – Δόρα Στράτου» καθώς και ιδρυτικό μέλος του Θεάτρου Τέχνης και του Ελληνικού Κέντρου του Διεθνούς Ινστιτούτου Θεάτρου (Αντιπρόεδρος του κέντρου μέχρι το 1966) και μέλος του Διεθνούς Ινστιτούτου θεάτρου (1951-1966).
Το 1967 συνελήφθη με αιτία ότι έκρυβε στην οικία της τον δημοσιογράφο Χρήστο Λαμπράκη, την αποφυλάκιση της οποίας πέτυχε από το εξωτερικό η μετέπειτα Υπουργός Μελίνα Μερκούρη.
Έγραψε τρία βιβλία «Μια παράδοσις, μια περιπέτεια» (1963), «Οι λαϊκοί χοροί – ένας ζωντανός δεσμός με το παρελθόν» (1966) και «Ελληνικοί παραδοσιακοί χοροί» (1970) που μεταφράσθηκαν σε πολλές γλώσσες. Επίσης είχε παρουσιάσει τέσσερις εκθέσεις συγκριτικής φωτογραφίας στην Ελλάδα και εξωτερικό και μια μεγάλη σειρά δημοτικών τραγουδιών.
Το 1967 παίρνει το Παγκόσμιο Βραβείο Θεάτρου, τη σημαντικότερη διεθνή διάκριση. Το έργο της αναγνωρίσθηκε διεθνώς και επιχορηγήθηκε από το Ίδρυμα Φορντ (1968-1972). Βραβεύθηκε από την Ένωση Αμερικανικού Εκπαιδευτικού Θεάτρου, την Ακαδημία Αθηνών (1974) και Αργυρό Μετάλλιο από τον Όμιλο Ροταριανών (1975).
Εξέδωσε μια από τις μεγαλύτερες στον κόσμο σειρές δημοτικής μουσικής: 45 δίσκους.
Πηγές :
https://el.wikipedia.org/wikiΚαλλιρρόη_Παρρέν
http://www.lykeionellinidon.gr
http://www.grdance.org
https://el.wikipedia.org/wiki /Δόρα_Στράτου
Αν θέλετε να διαβάσετε τα χειρόγραφα της εφημερίδας «Εφημερίς των Κυριών», καθώς και το συγγραφικό έργο της Καλλιρόης Παρρέν μπορείτε να επισκεφτείτε τις ιστοσελίδες: http://anemi.lib.uoc.gr/metadata/5/3/f/metadata-378-0000000.tkl και http://invenio.lib.auth.gr/collection/Ladies%20Newspaper?ln=el
