Μια ζωή αφιερωμένη στο τραγούδι της Ελλάδας
Υπάρχουν φωνές που δεν τραγουδούν απλώς — διηγούνται ιστορίες, μνήμες και τόπους. Μια τέτοια φωνή είναι η Γιώτα Πανταζή, μια από τις πιο χαρακτηριστικές ερμηνεύτριες της ελληνικής παραδοσιακής μουσικής. Για δεκαετίες, η παρουσία της στο Θέατρο Ελληνικών Χορών “Δόρα Στράτου” υπήρξε σημείο αναφοράς για όσους αγαπούν το δημοτικό τραγούδι και τη λαϊκή ψυχή της Ελλάδας.
Η Πανταζή δεν ακολούθησε τις επιταγές της εμπορικής μουσικής. Προτίμησε να σταθεί με σεβασμό και αλήθεια απέναντι στην παράδοση, να τραγουδήσει όπως το έκαναν οι παλιοί, αλλά και να προσδώσει μια δική της, διακριτική ευαισθησία στις ερμηνείες της.
“Η παράδοση δεν είναι κάτι παλιό· είναι η ψυχή μας που συνεχίζει να μιλά.”
— Γιώτα Πανταζή
Γεννήθηκε στη Νέα Ιωνία Βόλου. Σπούδασε κλασικό τραγούδι στο Ωδείο Αθηνών με δασκάλα τη Μαρίκα Καλφοπούλου. Στα 16 της χρόνια, η λιγοστή όρασή της ανήκε οριστικά στο παρελθόν, λόγω συγγενούς γλαυκώματος. Έχοντας σπουδάσει στη Σχολή Τυφλών στην Καλλιθέα με τη μέθοδο Μπράιγ, προχώρησε στο τραγούδι στο Ωδείο Αθηνών, χάρη στην κόρη ενός εφοπλιστή, που την άκουσε και θέλησε να τη βοηθήσει, και στους μετέπειτα κουμπάρους της, αφού η οικογένειά της δεν είχε την οικονομική δυνατότητα. Λίγα χρόνια αργότερα παντρεύτηκε κι έγινε μάνα δύο αγοριών. «Όταν γέννησα το πρώτο μου παιδί ζήτησα από την προϊσταμένη να μου δείξει τι να κάνω. Τότε τα μωρά τα είχαμε ακόμη με τις φασκιές. Υπήρχε και μια γειτόνισσα, Πόντια, η Έλλη, στο Αιγάλεω, όπου έμενα -καλή της ώρα, όπου και να΄ ναι- η οποία με βοήθησε. Τα παιδιά μου τα θήλασα, τα τάιζα μόνη μου, σε σημείο ν΄ αναρωτιέται ο πεθερός μου πώς τα ταΐζω χωρίς να τα λερώνω», λέει.
Εξαιτίας των δυσκολιών που αντιμετώπιζε με τον γάμο της και για να μεγαλώσει τα παιδιά της, άρχισε να εμφανίζεται σε νυχτερινά μαγαζιά. «Άλλες τις έπαιρναν για το κορμί τους, εμένα για τη φωνή».
Στα τριάντα της έμεινε χήρα με δύο πιτσιρίκια. «Υπήρξε διάστημα που έκανα τρεις δουλειές», λέει. Τη βοηθούσαν, όπως μπορούσαν, η αδερφή της και συνάδελφοι στην Εθνική Τράπεζα. «Ώσπου ένα βράδυ ένας μουσικός, ο Αλέκος Τζούμας, που έπαιζε κιθάρα στις ταβέρνες όπου δούλευα και βιολί στα μπαλέτα της Δόρας Στράτου, μου λέει “δεν έρχεσαι κι εσύ στο θέατρο;”»
Πολλές φορές τον απέφυγε. «Ντρεπόμουν, γιατί φοβόμουν μη με απορρίψουν. Όπου πήγαινα για δουλειά, ρωτούσαν τι μπορεί να κάνει αυτή; Αλλά, ευτυχώς, όταν μ΄ άκουγαν να τραγουδάω, άλλαζαν γνώμη…».
Η προσωρινή πρόσληψη από τον Γιώργο Μαυρόπουλο -καλλιτεχνικός διευθυντής του θεάτρου- επισημοποιήθηκε, λίγες ημέρες αργότερα, όταν την άκουσε η αείμνηστη Δώρα Στράτου. «Μου έσφιξε το χέρι και μου είπε “θα ήθελα να έρθεις και εσύ εδώ”».
Τα χρόνια κύλησαν κι εκείνη τα πρωινά δούλευε ως τηλεφωνήτρια στην Εθνική Τράπεζα και τα βράδια τραγουδούσε στο θέατρο ή και σε συνεστιάσεις συλλόγων, ώσπου η ζωή της διασταυρώθηκε γι΄ άλλη μία φορά με τη μοίρα. Λύγισε, όταν έχασε τον πρωτότοκο γιο της σε τροχαίο δυστύχημα. Η πιο δύσκολη στιγμή της στο θέατρο ήταν αναμφίβολα όταν ξεκίνησε να τραγουδήσει μετά τον χαμό του. Ο Γιώργος ο Μαυρόπουλος πάλι την ταρακούνησε. Της είπε «τι θα κάνεις τώρα, στο θέατρο σε χρειαζόμαστε…». Κι έτσι ξεκίνησε πάλι να κάνει αυτό που ξέρει, να δίνει χαρά στον κόσμο. «Πήγαινα στο καμαρίνι κι έκλαιγα. Αλλά δεν ήθελα να με λυπούνται. Έχω από κείνον έναν εγγονό, που του μοιάζει. Και τώρα έχω και δύο εγγόνια κι από τον δεύτερό μου γιο», λέει, προσπαθώντας να κρύψει τη συγκίνησή της.
Το Θέατρο Δόρας Στράτου — το σπίτι της παράδοσης
Από τη δεκαετία του 1980, η Γιώτα Πανταζή συνδέθηκε στενά με το Χοροθέατρο Δόρα Στράτου. Εκεί, σε μια σκηνή που κρατά ζωντανή τη μνήμη των χορών, των τραγουδιών και των εθίμων κάθε γωνιάς της Ελλάδας, η φωνή της έγινε μέρος της πολιτιστικής κληρονομιάς του τόπου.
Στις παραστάσεις της, συνοδεύει χορευτικά συγκροτήματα που αποδίδουν με αυθεντικότητα τους τοπικούς ρυθμούς, και το τραγούδι της λειτουργεί ως ζωντανός σύνδεσμος ανάμεσα στους θεατές και τη λαϊκή ψυχή. Δεν είναι τυχαίο ότι οι θεατές του θεάτρου μιλούν για τη “φωνή που ταξιδεύει”, μια φωνή γεμάτη συναίσθημα, καθαρότητα και αλήθεια.
Το ρεπερτόριό της
Η Γιώτα Πανταζή έχει τραγουδήσει παραδοσιακά κομμάτια από όλη την Ελλάδα:
- Ηπειρώτικα με τον βαθύ λυρισμό τους,
- νησιώτικα γεμάτα φως και ρυθμό,
- μικρασιάτικα με τη γλυκόπικρη νοσταλγία της προσφυγιάς,
- και ρεμπέτικα ή αστικά τραγούδια που γεφυρώνουν την παράδοση με το λαϊκό αστικό στοιχείο.
Ανάμεσά τους ξεχωρίζουν τραγούδια όπως:
«Με γέλασε μια χαραυγή», «Τ’ αηδόνια της Ανατολής», «Στης πικροδάφνης τον ανθό», και πλήθος άλλων παραδοσιακών κομματιών που έχουν αποτυπωθεί σε ζωντανές ηχογραφήσεις του θεάτρου.
Η φωνή της Πανταζή χαρακτηρίζεται από καθαρότητα, δωρική εκφραστικότητα και ζεστό ηχόχρωμα, που θυμίζει τις αυθεντικές φωνές της υπαίθρου, χωρίς υπερβολές, με εσωτερική δύναμη.
Οι ηχογραφήσεις και το έργο της
Η Πανταζή έχει συμμετάσχει σε δισκογραφικές συλλογές παραδοσιακών τραγουδιών και σε ζωντανές ηχογραφήσεις του θεάτρου, διαθέσιμες σε CD και ψηφιακή μορφή.
Τίτλοι όπως «Παραδοσιακά Τραγούδια με τη Γιώτα Πανταζή» ή συλλογές του Θεάτρου Δόρας Στράτου περιλαμβάνουν δείγματα της φωνής της που αποτελούν πολύτιμο υλικό για ερευνητές, μαθητές και λάτρεις της παράδοσης.
Μια γυναίκα με δύναμη και ευαισθησία
Η Γιώτα Πανταζή δεν είναι μόνο μια σπουδαία ερμηνεύτρια. Είναι και μια γυναίκα που στάθηκε με αξιοπρέπεια και δύναμη απέναντι στις δυσκολίες της ζωής. Παρά κάποια προσωπικά προβλήματα υγείας που αντιμετώπισε δεν σταμάτησε ποτέ να τραγουδά. Η παρουσία της στη σκηνή παρέμεινε σταθερή, η φωνή της καθαρή και γεμάτη πίστη στο έργο που υπηρετεί: τη διάσωση και τη μετάδοση της ελληνικής μουσικής παράδοσης. Η Γιώτα Πανταζή έχει βιώσει, όπως κάθε άνθρωπος, δύσκολες στιγμές στη ζωή της, ωστόσο το τραγούδι υπήρξε η δύναμη που την κράτησε όρθια. Η αφοσίωσή της στην τέχνη της, ακόμα και στις πιο προσωπικές της δοκιμασίες, δείχνει το μέγεθος του πάθους και της ευθύνης που νιώθει απέναντι στην ελληνική παράδοση.
Αναγνώριση και τιμή
Το Θέατρο «Δόρα Στράτου» έχει αφιερώσει ειδικές βραδιές στη Γιώτα Πανταζή, αναγνωρίζοντας τη συμβολή της στην προβολή της παραδοσιακής μουσικής.
Για τους ανθρώπους του χώρου, είναι ένα ζωντανό κομμάτι της σύγχρονης λαογραφικής ιστορίας — μια ερμηνεύτρια που με το ήθος και τη φωνή της ενώνει το χθες με το σήμερα.
Η παρακαταθήκη της
Η Γιώτα Πανταζή έχει αφήσει πίσω της μια πολύτιμη παρακαταθήκη: ηχογραφήσεις, παραστάσεις, διδασκαλίες και κυρίως, το παράδειγμα μιας ζωής που αφιερώθηκε στην τέχνη με πίστη και αγάπη.
Η φωνή της δεν είναι απλώς μέρος ενός θεάματος· είναι μια γέφυρα ανάμεσα στις γενιές, ένας υπενθυμιστικός ήχος της ελληνικής ταυτότητας.
Πηγές : Διαδίκτυο
και :
