”Κόλιντα μπάμπω”…
Έθιμο του Δωδεκαήμερου των γιορτών, από Χριστούγεννα μέχρι Φώτα, που συναντάμε στην Μακεδονία και κυρίως στην περιοχή της Πέλλας.
Η λέξη Κάλαντα (Κόλιντα) προέρχεται από τη λατινική «calenda», που διαμορφώθηκε από το ελληνικό ρήμα καλώ.
Πιστεύεται ότι η ιστορία του εθίμου προχωρεί πολύ βαθιά στο παρελθόν στα ομηρικά χρόνια και συνδέεται με την Αρχαία Ελλάδα καθώς έχουν ανακαλυφθεί, αρχαία γραπτά κομμάτια παρόμοια με τα σημερινά κάλαντα (Ειρεσιώνη στην αρχαιότητα). Τα παιδιά κρατούσαν ένα κλαδί ελιάς ή δάφνης, στολισμένο με καρπούς και άσπρο μαλλί (είναι η δωρική λέξη ειρεσιώνη= έριο = μαλλί), γύριζαν και τραγουδούσαν και τους έδιναν δώρα. Άλλη εκδοχή παρουσιάζει τα παιδιά της εποχής εκείνης να κρατούν ομοίωμα καραβιού που παρίστανε τον ερχομό του θεού Διόνυσου. Άλλοτε κρατούσαν κλαδί ελιάς ή δάφνης στο οποίο κρεμούσαν κόκκινες και άσπρες κλωστές. Στις κλωστές έδεναν τις προσφορές των νοικοκύρηδων.
Το τραγούδι της Ειρεσιώνης της εποχής του Ομήρου, το απαντάμε σήμερα με μικρές παραλλαγές στα κάλαντα της Θράκης:
Στο σπίτι ετούτο πού ‘ρθαμε του πλουσιονοικοκύρη
ν’ ανοίξουνε οι πόρτες του να μπει ο πλούτος μέσα
να μπει ο πλούτος κι η χαρά κι η ποθητή ειρήνη
και να γεμίσουν τα σταμνιά μέλι, κρασί και λάδι
κι η σκάφη του ζυμώματος με φουσκωτό ζυμάρι…
Η λέξη Μπάμπω προέρχεται από το βάβω = γιαγιά… αρχαίο ελληνικό ουσιαστικό.
Στην Πέλλα, κυρίως, αναβιώνει το έθιμο της «Κόλιντα Μπάμπω» που σύμφωνα με τους ντόπιους που το αναβιώνουν, έχει σχέση με τη σφαγή των νηπίων του Ηρώδη. Οι κάτοικοι της περιοχής ανάβουν φωτιές το βράδυ της προπαραμονής των Χριστουγέννων, της 23ης Δεκέμβρη, φωνάζοντας «κόλιντα μπάμπω» δηλαδή «σφάζουν γιαγιά». Σύμφωνα με το έθιμο οι φωτιές ανάβουν για να μάθουν οι άνθρωποι για τη σφαγή και να προφυλαχθούν. Σύμφωνα με την παράδοση, το βράδυ εκείνο ο Ηρώδης διέταξε την σφαγή όλων των αρσενικών νηπίων μέχρι 2 ετών.
- Μια διαφορετική ερμηνεία έχει να κάνει με τον μικρό Ιησού, όπου οι φωτιές φροντίζουν να ζεστάνουν την ατμόσφαιρα και να προετοιμάσουν το περιβάλλον για την γέννηση Του…
- Αλλά, και η εκδοχή της λατρείας του αήττητου Θεού Ήλιου στις 25 Δεκεμβρίου, αν κάποιος την ασπαστεί, δείχνει πόσο παλιό είναι το έθιμο αυτό.
Το “Κόλιντα Μπάμπω” φυσικά δεν είναι τίποτα περισσότερο από τα κάλαντα στη γιαγιά, μια φράση που είναι γνωστή σε πάρα πολλές περιοχές της Ελλάδας.
“Κόλιντα, κόλιντα δώσ’ μου μπάμπω κλούρα, Αν δε με δώσεις κλούρα δώσ’ μου τη θυγατέρας…
Κόλιντα και μέλιντα με μένα μπάμπω κλούρα…
Κόλιντα μπάμπου, δως μας μια κλουρίτσας είνι σταρίσια,ας είνι καλαμποκίσια, Κόλιντα μπάμπου”
Και πάντα γύρω από την φωτιά, χορός, κέφι και τραγούδι !
Καλές Γιορτές – xoreytis.gr
Ηλεκτρονικές Πηγές :
http://ellinwnparadosi.blogspot.gr/2010/12/blog-post_02.html
http://akritas-history-of-makedonia.blogspot.gr/2008/12/blog-post_23.html
http://vlahofonoi.blogspot.gr/2011/12/blog-post_29.html
Το έθιμο με τις μεγάλες φωτιές